แนะนำ:หนังสือเล่าเรื่องเมืองตราษบุรี เล่ม๑

เล่าเรื่องเมืองตราษบุรี เล่ม ๑
บันทึกเรื่องราวทางประวัติศาสตร์ ศิลปวัฒนธรรม ภาษาและวรรณกรรมพื้นบ้านตราด

เอกสารโครงการตราดศึกษาหนังสือเพื่อการเรียนรู้และเข้าใจวิถีชีวิตท้องถิ่นชาวตราด

เขียนโดย อภิลักษณ์ เกษมผลกูล
จัดพิมพ์โดยองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน
ร่วมกับคณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล พุทธศักราช ๒๕๕๒

พิมพ์ครั้งที่ ๑ มีนาคม ๒๕๕๒ จำนวน ๒๐๐ เล่ม
พิมพ์ครั้งที่ ๒ สิงหาคม ๒๕๕๒ จำนวน ๑,๐๐๐ เล่ม

ถ้อยแถลงจากผู้เขียน

ในท่ามกลางความเจริญทางการศึกษาสมัยใหม่ ที่มุ่งสอนให้เราแสวงหาความรู้และเรียนรู้โลกกว้าง สอนให้เราตั้งคำถามกับคนอื่นมากมาย คำถามที่ว่า “เขาคือใคร” เป็นคำถามที่มักเกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้งในการศึกษาสมัยใหม่
กระนั้นก็ดี มีคำถามอีกคำถามหนึ่งที่สำคัญกว่าและมักจะถูกลืมอยู่เสมอ นั่นคือ “เราคือใคร” จะมีคนสักกี่คนที่รู้ประวัติความเป็นมาของวงศ์ตระกูลหรือเทือกเถาเหล่ากอของตนเอง จะมีคนสักกี่คนที่เขียนสาแหรก (family tree) ของตระกูลตัวเองได้ถึงรุ่นปู่ทวด ย่าทวด จะมีคนสักกี่คนที่เล่าประวัติความเป็นมาของท้องถิ่นหรือเล่าประเพณีพิธีกรรมในหมู่บ้านที่ตนเองอยู่ได้ การขาด “ความตระหนักรู้” ในการที่จะเรียนรู้และเข้าใจถึงตัวตนและความเป็นมาของตนเอง จึงทำให้วิธีการเรียนรู้โดยการแสวงหาความรู้และเรียนรู้โลกกว้างเกิดภาวะ “บกพร่อง”
เนื้อหาหนังสือเล่มนี้พยายามที่จะตั้งคำถามและให้คำตอบกับชาวตราดว่า “เราคือใคร” โดยเนื้อหาส่วนใหญ่เป็นการรวบรวมบทความของผู้เขียนที่เขียนเรื่องราวเกี่ยวกับจังหวัดตราดไว้ในหนังสือและวารสารต่างๆ ในวาระโอกาสต่างๆ กัน ผู้เขียนได้จัดแบ่งหมวดหมู่บทความออกเป็น ๓ ภาค ประกอบด้วย ภาค ๑ ภาคประวัติศาสตร์ ภาค ๒ ภาคศิลปวัฒนธรรม และ ภาค ๓ ภาคภาษาและวรรณกรรมพื้นบ้าน บทความเหล่านี้จะเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะทำให้เราเข้าใจพฤติกรรม ความคิด วิธีคิด สังคมและวัฒนธรรมของชาวตราด ด้วยมิติที่หลากหลายและสอดคล้องกับความเป็นจริงทางสังคมได้
ขอขอบคุณอาจารย์สายป่าน ปุริวรรณชนะ เยาวมิตรของผู้เขียนที่กรุณาร้อยกรองคำประพันธ์เพื่อระลึกถึงเจ้าจอมมารดาจันทร์ และช่วยดูแลเรื่องต้นฉบับหนังสือนี้ด้วยความเรียบร้อย
ขอบคุณผู้อำนวยการองค์การบริหารการพัฒนาพื้นที่พิเศษเพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน (องค์การมหาชน) ที่เห็นความสำคัญและสนับสนุนการจัดพิมพ์เผยแพร่ในครั้งนี้
หนังสือเล่มนี้มิได้มีวัตถุประสงค์หลักในการเรียบเรียงขึ้นเพื่อจะให้ความรู้แก่ผู้สนใจแต่ประการใด หากแต่ต้องการและคาดหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจะมีส่วนในการสร้างแรงบันดาลใจให้ผู้อ่านมีกำลังใจในการที่จะเขียนเล่าเรื่องราวของตนเองและถ่ายทอดแก่ผู้อื่น เพื่อที่จะได้ไม่เกิดคำถามที่ว่า “เราคือใคร” ในคนรุ่นต่อไปอีก
หากความดีอันจะพึงมีบ้างจากหนังสือนี้ ผู้เขียนขออุทิศเป็นส่วนกุศลบุญบูชาบรรพชนเมืองตราดทุกรุ่นที่สั่งสมวัฒนธรรมและภูมิปัญญาไว้จนมีเสน่ห์น่าหลงใหลได้มากมายเพียงนี้

เนื้อหาภายในเล่ม ประกอบด้วย

ภาค ๑ ประวัติศาสตร์จังหวัดตราด
ประพาสต้นที่เมืองตราด: ประวัติศาสตร์สมัยพระพุทธเจ้าหลวง
เจ้าจอมมารดาจันทร์: เจ้าจอมพระสนมเอกเชื้อสายเจ้าเมืองตราด
หลวงสลักเพชรพัฒนกิจ: พระญาติในพระองค์เจ้ายิ่งเยาวลักษณ์
ท่านก๋งแดงวัดแหลมมะขามกับเกวียนพระราชทานของรัชกาลที่ ๕

ภาค ๒ ศิลปวัฒนธรรมเมืองตราด
กลั่นศรัทธามาเป็นเพลง:
สายธารความสัมพันธ์ระหว่างเพลงบอกบุญกับสังคมชาวตราด
ขนมโบราณในเมืองตราด: ความรู้ที่โลก“ลืมจำ”แต่ไม่เคย“ลืมกิน”
ภาค ๓ ภาษาและวรรณกรรมพื้นบ้านจังหวัดตราด
ลักษณะภาษาถิ่นภาคตะวันออก
ภาษาถิ่นจังหวัดตราด: มรดกที่บรรพบุรุษมอบไว้ให้ด้วยความรัก
เสียงวรรณยุกต์ในภาษาไทยถิ่นตราด

“ฮิ” พระเอกในภาษาถิ่นจังหวัดตราด
องค์โด้ นารี ทรพี และพิธีไล่เสือที่เกาะช้าง:
ผีบุญฉบับเพลย์บอยที่เมืองตราดและเกาะกงสมัยรัชกาลที่ ๔
“เสมียนทอง”: ยอดกวีผู้หายไปจากความทรงจำของชาวตราด